OBA Live

Wat is Humans versie van OBA Live toch een ontzettend goed programma; Theodor Holman is een uitstekend columnist en presentator, Stephan Sanders een begenadigd filosoof die complexe thema's op een smaakvolle manier van heldere analyses voorziet en Max Pam is de onmisbare Dark Horse (zoals de Engelsen dat zo mooi zeggen). Men bediscussieert er meestal tamelijk actuele zaken, zoals vorige week het begrip identiteit.

Daar waren Stine Jensen en ene Rob Wijnberg voor uitgenodigd; beiden filosoof, columnist, schrijver en waarschijnlijk ook nog panelvoorzitter en anderszins schnabbelaar. Nou goed, 'identiteit' dus. De uitzending van 5 februari ging daar eigenlijk ook al over, al betrof het toen de nationale variant van dit begrip. Holman kwam toen met de kwalificatie fascistisch voor de idee om nationale identiteiten nader te bepalen. Volgens hem is dat namelijk slechts een exercitie, bedoeld om groepen uit nationale samenlevingen buiten te sluiten.

Ik denk dat hij daar gelijk in heeft. Wanneer er politieke aandacht en energie aan het bepalen van een nationale identiteit wordt besteed, moet er sprake zijn van een achterliggend doel. Zo'n doel heeft volgens mij te maken met het proberen te winnen van stemmen, het bestendigen of verkrijgen van macht. Het ligt voor de hand dat het dan al een veelbesproken thema in de samenleving is, dat er mensen zijn die graag willen weten wat het ook alweer betekent om bijvoorbeeld 'Nederlander', 'Fransman', 'Duitser' te zijn. Het is eigenlijk hetzelfde als je afvragen waarom die 'anderen' geen 'Nederlander' , 'Fransman' of 'Duitser' kunnen zijn.

Aan de uitkomsten zullen consequenties moeten worden verbonden anders zou het hele proces geen enkele zin hebben gehad. Het zijn die consequenties die uiteindelijk fascistische genoemd zouden kunnen, mogen worden omdat het erom gaat vast te stellen waarom de ene groep beter is, meer gelijk heeft dan de andere, waaraan dan weer rechten en plichten zullen worden verbonden. En is het niet het doel om groepen buiten te sluiten, dan gaat het er toch nog steeds om om de ene staat van de andere af te scheiden, andere staten buiten te houden.

De uitzending van 5 maart ging over de persoonlijke variant van het begrip identiteit. Stine en Rob hebben er een leuk boekje over geschreven (Dus ik ben), begeleid door televisie-uitzendingen en andere mediale uitingen. Een gezellig en alleraardigst stel, die Stine en Rob. Ze hadden alleen niet zo veel te melden. Rob bijvoorbeeld vond dat hij er geen had, een identiteit, wat misschien wel weer heel dicht bij een identiteit komt; geen identiteit is ook een identiteit zal ik maar zeggen. De Dark Horse Pam had natuurlijk gelijk: identiteit is een metafysisch begrip. Je kunt je er een ongeluk naar zoeken maar je zult het nooit vinden. Daarbij vind ik het tevens een romantisch begrip. Het is iets wat we nodig menen te hebben. Het is wat we eigenlijk zijn, het is onze kern, ons onneembare, zuivere zelf. Bovenop een berg staan, omhoog staren en je dan vertwijfeld afvragen wie je eigenlijk bent, zoiets.

Waar we het nu voor nodig menen te hebben, een identiteit, weet ik niet maar het ziet ernaar uit dat het te maken heeft met neuken. Wat het meer tot een mannelijk begrip maakt dan een vrouwelijk ...